Gut Microbiome คืออะไร ? เกี่ยวข้องอย่างไรกับสุขภาพร่างกาย

Gut Microbiome หรือไมโครไบโอมในระบบทางเดินอาหารคืออะไร? มีผลอย่างไรต่อสุขภาพบ้าง ทำไมเราจึงควรใส่ใจดูแล Gut Microbiome ให้สมดุล ในบทความนี้จะมาตอบทุกข้อสงสัยเกี่ยวกับ Gut Microbiome เพื่อให้เราเข้าใจการทำงานของร่างกายตนเอง และสามารถดูแลรักษาสุขภาพร่างกายได้อย่างมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น

Gut Microbiome คือ

Gut Microbiome หรือไมโครไบโอมในระบบทางเดินอาหาร คือ จุลินทรีย์ที่อาศัยอยู่ภายในระบบทางเดินอาหาร ไม่ว่าจะเป็น แบคทีเรีย เชื้อรา และไวรัสต่าง ๆ ซึ่งมีทั้งจุลินทรีย์ที่เรามีภายในร่างกายอยู่แล้ว และจุลินทรีย์ที่เราได้รับเข้าสู่ร่างกาย เช่นจากอาหาร และ ยา ซึ่งความสมดุลของ Gut Microbiome ส่งผลต่อร่างกายอย่างมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งต่อระบบทางเดินอาหาร เราจึงสามารถใช้ Gut Microbiome เป็นตัวชี้วัดสุขภาพลำไส้ได้ด้วย

ประโยชน์และความสำคัญของ Gut Microbiome ต่อร่างกาย

Gut Microbiome มีประโยชน์ต่อร่างกายหลายประการ เนื่องจากเป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ช่วยสร้างสมดุลให้ร่างกายและทำให้เรามีสุขภาพดีได้ โดยการมี Gut Microbiome ที่สมดุลจะช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันในร่างกาย ช่วยสังเคราะห์วิตามินบางชนิดและกรดอะมิโน เช่น วิตามินบี และวิตามินเค นอกจากนี้ Gut Microbiome ยังมีส่วนช่วยในการย่อยคาร์โบไฮเดรตที่ซับซ้อนลดภาระของระบบทางเดินอาหาร และการทำงานของสมองอีกด้วย

นอกจากเรื่องประโยชน์ต่อร่างกายโดยตรงแล้วการตรวจ Gut Microbiome ยังช่วยให้แพทย์สามารถวินิจฉัยโรคที่หลากหลาย รวมไปถึงสุขภาวะต่าง ๆ ที่ไม่มีสาเหตุแน่ชัด เพื่อนำไปสู่แนวทางการรักษาที่ถูกต้อง

การตรวจสุขภาพลำไส้โดยใช้ Gut Microbiome เป็นตัวชี้วัด

การตรวจสุขภาพโดยใช้ Gut Microbiome สามารถช่วยให้แพทย์วิเคราะห์ปัญหาสุขภาพ หรือหาแนวทางปฏิบัติที่จะช่วยรักษาสุขภาวะของร่างกายที่ไม่ปกติได้อย่างแม่นยำขึ้น 

โดยปริมาณและชนิดของจุลินทรีย์ใน Gut Microbiome สามารถคัดกรอง (screening) สาเหตุของโรคสำคัญ ๆ ต่าง ๆ ได้ เช่น

• โรคหัวใจ

• โรคมะเร็ง

• โรคเบาหวาน

• ภาวะน้ำหนักเกิน

• โรคอ้วน

การตรวจ Gut Microbiome ยังทำให้เราทราบแนวทางในการปฏิบัติตัวต่อความผิดปกติทางสุขภาวะที่ไม่ทราบสาเหตุได้อย่างเช่น

• อาการนอนไม่หลับ

• ความแปรปรวนของอารมณ์

• การตื่นกลัว

นอกจากนี้การตรวจ Gut Microbiome ยังสามารถช่วยให้แพทย์ประเมินการตอบสนองของร่างกายต่อยาที่รับประทานเข้าไปได้อีกด้วย

การตรวจสุขภาพโดยใช้ Gut Microbiome สามารถวิเคราะห์ได้ทั้งชนิดและปริมาณของเชื้อจุลินทรีย์ทั้งในลำไส้และอุจจาระ จึงทำให้สามารถตรวจสอบได้อย่างแม่นยำ เมื่อมีการเก็บตัวอย่าง Gut Microbiome อย่างถูกต้อง แต่จะเหมาะสมกับคนในช่วงวัยทำงานเป็นต้นไป หรือในผู้มีปัญหาสุขภาพที่จำเป็นจะต้องได้รับแนวทางในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อแก้ไขหรือบรรเทาอาการที่เป็นอยู่ 

วิธีเสริมสร้าง Gut Microbiome ให้ดีต่อร่างกาย

• เนื่องจากจุลินทรีย์ใน Gut Microbiome นั้นมีหลากหลาย ดังนั้นวิธีการเสริมสร้าง Gut Microbiome ให้ดีจึงมีหลายวิธีที่ควรทำประกอบกันไป ได้แก่

• การรับประทานอาหารให้หลากหลาย เพื่อให้ได้รับจุลินทรีย์ดีหลายชนิดเข้าสู่ร่างกาย และทำให้ Gut Microbiome มีความหลากหลาย จุลินทรีย์แต่ละชนิด พร้อมรองรับการทำหน้าที่ที่แตกต่างกัน

• การรับประทานอาหารหมักต่าง ๆ เพื่อเพิ่มจุลินทรีย์ดีอย่าง probiotics ไม่ว่าจะเป็นการรับประทานโยเกิร์ต นมเปรี้ยวหรือ ชีสบางชนิด

• การรับประทานอาหารที่มี prebiotics สูง เช่น ธัญพืช ผักและผลไม้ต่าง ๆ เพื่อเป็นอาหารให้แก่ probiotics ที่อยู่ใน Gut Microbiome

• การลดสารให้ความหวานแทนน้ำตาลลง เพราะจะทำให้น้ำตาลในเลือดสูงและยังเพิ่มจำนวนแบคทีเรียที่ไม่ดีใน Gut Microbiome อีกด้วย

• รับประทานอาหารที่มี polyphenols สูงเช่น ชาเขียว ช็อกโกแลต และน้ำมันมะกอก เนื่องจากจะช่วยกระตุ้นการเติบโตของแบคทีเรียดีใน ใน Gut Microbiome ได้

วิธีการเหล่านี้สามารถทำตามได้ไม่ยาก ทั้งยังสามารถเสริมสร้างและพัฒนา Gut Microbiome ให้มีความสมดุล ทำให้สุขภาพร่างกายแข็งแรงมากขึ้นได้ 

สรุป

Gut Microbiome คือ จุลินทรีย์ต่าง ๆ ที่อาศัยอยู่ในระบบทางเดินอาหาร ซี่งมีทั้งจุลินทรีย์ที่ดี และจุลินทรีย์ที่ไม่ดี ดังนั้น Gut Microbiome จึงมีประโยชน์ต่อร่างกายหลายอย่าง เช่น ช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกัน ช่วยสังเคราะห์วิตามินและกรดอะมิโน และยังช่วยลดภาระการทำงานของระบบทางเดินอาหารได้ 

นอกจากนี้ Gut Microbiome ยังช่วยให้แพทย์สามารถคัดกรองสาเหตุของโรคได้หลายชนิด เช่น โรคหัวใจ โรคเบาหวาน และยังทำให้ทราบแนวทางการปฏิบัติต่อสภาวะทางสุขภาพที่ไม่ทราบสาเหตุแน่นอนอย่างการนอนไม่หลับได้อีกด้วย ซึ่งการตรวจสอบ Gut Microbiome จะเหมาะกับคนในวัยทำงานเป็นต้นไปหรือผู้มีปัญหาสุขภาพ

โดยเราสามารถเสริมสร้าง Gut Microbiome ให้สมดุลและเกิดประโยชน์สูงสุดต่อร่างกายได้ด้วยวิธีการต่าง ๆ โดยเฉพาะการปรับพฤติกรรมการรับประทานอาหาร เพื่อให้เรารับเอาจุลินทรีย์ดีเข้าสู่ Gut Microbiome มากขึ้น และลดจำนวนจุลินทรีย์ที่ไม่ดีลง ทำให้สุขภาพร่างกายของเราแข็งแรงเป็นปกติ

สำหรับท่านที่สนใจสาระน่ารู้ดี ๆ แบบนี้ สามารถกดติดตามเพจ Jpogene เพื่อไม่ให้พลาดทุกบทความสุขภาพและนวัตกรรมใหม่ ๆ ที่จะช่วยให้คุณมีสุขภาพแข็งแรงได้ไม่ยาก


Reference : 


Ruairi Robertson, PhD. How Does Your Gut Microbiome Impact Your Overall Health?. Available from : https://www.healthline.com/nutrition/gut-microbiome-and-health


Matthew J. Bull, BSc, PhD and Nigel T. Plummer, PhD. Part 1: The Human Gut Microbiome in Health and Disease. Available from : https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4566439/